|
Nagietek
lekarski (Calendula officinalis)
Nagietek jest rośliną jednoroczną wyrastającą do 60 cm wysokości.
Łodyga wzniesiona, rozgałęziona, soczysta zakończona koszyczkami
kwiatowymi złożonymi z brzeżnych kwiatów języczkowatych
i wewnętrznych - rurkowatych. Nagietki wysiewamy pod koniec
marca początek kwietnia, zasypując nasiona ziemią na głębokość
l do 1.5 cm. Roślina nie ma większych wymagań glebowych,
ale wymaga miejsca słonecznego. Kwiaty nagietka mogą spełniać
rolę barometru; jeżeli płatki przed godziną dziewiątą rano
są ułożone równolegle do ziemi to dzień będzie bez deszczu.
Używane są również w gospodarstwie domowym do barwienia
masła i sera. Nagietek jest rośliną miododajną.
Nostrzyk biały
(Melilotus alhus)
Roślina dwuletnia. Łodyga wzniesiona, dorasta do wysokości
2m. Liście t rój listkowe, o brzegach nie regularnie ząbkowanych.
Kwiaty drobne, białe, zebrane w dość luźne, wydłużone grona.
Kwilnie od końca czerwca przez około 2 miesiące.
Cala roślina, zwłaszcza po wysuszeniu, pachnie kumaryną.
Roślina wytwarza długi korzeń palowy i jest odporna na suszę.
Nostrzyk należy do najlepszych roślin miododajnych rosnących
w naszym klimacie, nie przestaje nektarować nawet w czasie
suszy. Wydajność nektarowa nostrzku dziko rosnącego wynosi
około 200 kg. w uprawie polowej - do 680 kg z ha.
Miód zbierany z nostrzyku zaliczany jest do najlepszych,
jest jasny, po skrystalizowaniu biały lub lekko żółty i
odznacza się aromatem przypominającym wanilię. Niewielka
jego domieszka do innych miodów, polepsza ich smak i aromat,
sprowadzenie nostrzyku do płodozmianu rolnego poprawiłoby
znacznie nas/e ubogie pastwiska pszczele.
Nostrzyk
Nostrzyk zasługuje na uprawę jako roślina pastewna i nawozowa.
Daje on rocznie 2 pokosy paszy o wartości podobnej do lucerny.
Kiszonka ma wartość pokarmowa 2 - 3 razy większą niż kiszonka
z końskiego zebu. Nostrzyk jako roślina wysoko miododajna
i paszowa, posiada również wartości lecznicze.
20. Nawloć późna (Solidago serotina)
Roślina trwała z rodziny ztożonyeh. dorastająca do wysokości
0.6 - l,5m. Łodyga wzniesiona, w dole naga. w górze pokryta
krótkimi wioskami. Kwiaty drobne, żótte. brzeżne są pozornie
języczkowate nieco dłuższe od wewnętrznych rurkowatych.
Kwitnie późno w sierpniu l wrześniu. Drobne kwiaty wydzielają
niewiele nektaru, jednak nawłoć kwitnie bardzo obficie i
tam gdzie występuje, pokrywa duże obszary, lam zbiór nektaru
wynosi często do 3 - 4 kg dziennie na jedną rodzinę pszczelą.
Roślina ta występuje masowo na pasach ochronnych rzek, na
podmokłych polach, w plantacjach wikliny i innych nieużytkach.
Nawłoć ma zastosowanie w lecznictwie i była stosowana w
leczeniu stanów przed rakowych prostaty i pęcherza moczowego.
Nawtoć kanadyjska (Solidago
canadensis)
Roślina trwała z rodziny złożonych, dorastająca do wysokości
0,6 - 1,5 m. Łodyga cała owłosiona. Koszyczki zebrane są
w odstające, jednostronne, baldachokszlałtne kwiatostany.
Jest znacznie liczniej oblatywana przez pszczoły niż nawłoć
późna. Oba omawiane gatunki pochodzą z Ameryki Północnej.
Na potrzeby lecznictwa używano ziele nawłoci.
Ogórecznik
lekarski (Borago officinalis)
Ogórecznik jest roślina, jednoroczną z rodziny szorstkolistnych.
Cała roślina pokryta jest odstającymi szorstkimi wioskami.
Łodyga wyrasta do wysokości 30 - 60 cni, w górze wiechowato
rozgałęziona. Ogórecznik odznacza się dużą miododajnością.
Jeden kwiat wydziela do 12 mg nektaru, zawartość cukrów
waha się od 40 do 77%. Nektarowanie trwa od świtu do nocy
i nie ustaje nawet w dni chłodne, kiedy pszczoły już niechętnie
wylatują z ula.
Ogórecznik wysiewa się wczesną wiosną do gruntu w rzędy
co 30 - 40 cm na głębokości l - 2 cm. Zakwita w trzeciej
dekadzie czerwca i kwitnie ponad trzy tygodnie. Wydajność
miodowa z jednego hektara sięga od 150 do 200 kg miodu.
Ogórecznik lekarski jest znany od czasów starożytnych. W
starożytnym Rzymie i wiekach średnich jego liście i kwiaty
dodawano do wina w celu dodania męstwa wojownikom przed
bojem. Obecnie liście ogórecznika lekarskiego spożywa się
jako namiastkę ogórków, dodając je do sałatek, sałat, chłodnika,
zimnych zup jarzynowych i barszczu ukraińskiego. Ogórecznik
lekarski używa się do aromatyzowania nalewek, win, ponczu,
octu, syropów, esencji i chłodnych napojów. Kwiaty ogórecznika
lekarskiego świeże i suszone, stosuje się przy produkcji
likierów i słodyczy. Świeże kwiaty je się po zmieszaniu
z cukrem.
W medycynie liście ogórecznika lekarskiego, świeże i suszone,
stosuje się przy gośćcu stawowym, podagrze chorobach skórnych,
jako środek przeciwzapalny, wykrztuśny, słabo przeczyszczający
i powlekający. Nektar zebrany przez pszczoły z ogórecznika
lekarskiego, wzbogaca bukiet smakowy i wartości lecznicze
miodu.
Ostrzeń pospolity
(Cynoglassujn officinale)
Roślina dwuletnia, łodyga gałęzista, wyrasta do 30 - 90
cm, wysokości, szaro owłosiona. Kwiaty czerwonobrunatne,
zebrane w gęste skrętki. Rozłupki (owoce) pokryte kolcami
na całej powierzchni, przyczepiają się do ubrania i do sierści
zwierzał. Ostrzeń kwitnie w czerwcu. Jest to roślina miododajna
licznie odwiedzana przez pszczoły.
Roślina ta ma charakterystyczny mysi zapach i dlatego bywa
używana do wypłaszania myszy z uli. gdyż nie lubią one tego
zapachu. Rośnie na suchych wzgórzach, rumowiskach i przy
drogach. Roślina ta jest chroniona przez naturę, gdyż zwierzęta
jej nie zjadają.
Ostrzeń pospolity stosowany był w lecznictwie ludowym. Wykorzystywane
były korzenie i liście ostrzenia. Korzenie zawierają alkoloidy:
cynoglosynę, cynogloseinę. konsolidynę. heliosupine. Niektóre
z tych alkaloidów działają podobnie jak kurara. Prócz tego
w roślinie wstępują substancje gorzkie, witamina C, kwasy
organiczne, mikroelementy i inne. Ostrzeń rozmnaża się przez
wysiew nasion bezpośrednio do gleby. Wysiewa się je na wiosnę
do wcześniej przygotowanej gleby na głębokość 1,5 - 2 cm
w rzędy co 35 - 40 cm. Wschody pojawiają się po 20 - 25
dniach. Dla zapewnienia prawidłowego rozwoju, plantację
należy odchwaszczać, a glebę w międzyrzędach spulchniać.
W pierwszym roku rozwoju roślina wytwarza rozetę składającą
się z 10 do 20 liści. Dopiero w drugim roku rośliny kwitną
i owocują. Korzenie ostrzenia wykopuje się \v jesieni lub
na wiosnę przed rozpoczęciem wegetacji, a liście zbiera
się podczas kwitnienia, w maju -czerwcu. Roślina ta godna
jest upowszechniania wśród pszczelarzy.
Ostrzeń lancetowaty
(Cirsium lanceolatum)
Roślina dwuletnia w drugim roku wyrasta od 60 do 150 cm.
Łodyga gałęzista prosto wzniesiona, liście kłujące, zatokowo
pierzaste dzielne z trwałym kłującym kolcem na szczycie.
Wymaga dużej ostrożności przy zbiorze nasion. Jest to okazała
roślina dekoracyjna w ogrodzie. Roślina ta rośnie na przydrożach,
miedzach, ugorach, brzegach lasów, pasach ochronnych rzek
i na pastwiskach. Kwitnie od czerwca do lipca, dostarcza
pszczołom nektaru i pyłku.
Przegorzan
Kulisty (Echmops sphaeroccpbalus)
Roślina dwuletnia z rodziny złożonych, podrodziny rurkowych.
Łodyga gruba, prosto wzniesiona, dorastająca do wysokości
2,5m, pokryta białawym kutnerem. Kwiaty rurkowe zebrane
w kulistą główkę,o średnicy 4 - 7 cm złożoną z licznych
jedno kwiatowych koszyczków, Przegorzan kwitnie w drugim
roku od wysiewu, kwitnienie trwa 3 tygodnie od pierwszej
dekady lipca. Miododajność przegorzanu jest bardzo duża.
Na jednej główce zbiera nieraz pyłek i nektar kilka pszczół
równocześnie. Zawartość cukrów w nektarze dochodzi od 60
do 70 %. Nektar wydziela się najobficiej w temperaturze
25 - 30 stopni C. Według danych niektórych instytutów, wydajność
miodowa z hektara uprawy może osiągnąć 800 kg. Przegorzan
udaje się na wszystkich glebach byle nie podmokłych.
Zawartość wapnia wpływa pozytywnie na rozwój tych roślin,
mogą więc one rosnąć na wysypisku gruzów. W ogrodach przegorzan
rośnie dobrze pod plotami, gdzie rozmnaża się z samosiewu
i nie daje się zagłuszyć różnym chwastom. Nasiona wraz z
suchą okrywą wysiewa się wiosną wprost do gruntu lub na
rozsadniku, skąd w jesieni wysadza się je do gruntu w rozstawie
70 x 70 cm. W pierwszym roku uprawy rośliny wytwarzają tylko
rozetę liści przy korzeniowych. Przegorzan kulisty zakwita
w drugim roku, w pierwszej połowie lipca, a nasiona dojrzewają
w drugiej połowie sierpnia. Roślinę tą można również zaliczyć
do roślin dekoracyjnych w naszych ogródkach przydomowych.
Niezależnie od wysokiej miododajności. roślina ta ma duże
znaczenie gospodarcze i.lecznicze. W wielu krajach kwiatostany
przegorzanu spożywa się jak karczochy. Ziele zawiera duto
witaminy C, owoce zaś 27 % tłuszczu. Wytłoczony olej nadaje
się do celów technicznych. Z obu gatunków przegorzanu przemysł
farmaceutyczny otrzymuje alkaloid echinopsynę zawartą w
owocach (1,3 - 2,4%). Pod względem właściwości leczniczych
echinopsyna jest zbliżona do strychniny: zwiększa pobudliwość
rdzenia kręgowego i ciśnienie krwi, wzmaga napięcie mięśni
szkieletowych i działa ogólnie wzmacniająco.
Przegorzan
Węgierski (Commutatus .lutatz)
Przegorzan węgierski podobnie jak przegorzan kulisty wymaga
takiej samej uprawy, jednak odmiennie rozmnaża się, z nasion
i przez odrosty. Jeżeli łodygi zetniemy zaraz po przekwitnięciu,
przed ich zdrewnieniem, to roślina ta wyda wkrótce nowe
pędy, które zakwitną w jesieni. Następna różnica pomiędzy
roślinami, to kolory kwiatów. Przegorzan kulisty kwitnie
niebiesko, natomiast przegorzan węgierski kwitnie fioletowo
- niebiesko.
Rezeda - Reseda
W naszych warunkach klimatycznych rosną trzy odmiany rezedy,
uznawane jako rośliny miododajne :
1. Rezeda żółta - Reseda lutea L.
Jest to roślina trwała lub dwuletnia z rodziny rezedowatych.
Łodygi leżące lub podnoszące się, wysokości 20 - 60 cm.
Kwiaty grzbieciste, zebrane początkowo w gęste, a w miarę
wzrostu układają się w coraz luźniejsze grona. Nektarnik
ma kształt jednostronnie rozwiniętego krążka i znajduje
się między pręcikowiem a koroną. Rezeda żółta rośnie na
suchych wzgórzach, wysypiskach gruzu, nasypach kolejowych
i przydrożach. Kwitnie w czerwcu i lipcu, a czasem jeszcze
w sierpniu. Odznacza się dużą miododajnością.
2. Rezeda żółtawa - Reseda luteola L.
Na wyżynie Małopolskiej i w Lubelskim spotyka się równie
miododajną rezedę żółtawą. Jest to roślina dwuletnia. Różni
się ona od rezedy żółtej tym, że łodygi jej są sztywne,
prosto wzniesione, o długości do l m; działek i płatków
ma po cztery.
3. Rezeda pachnąca - Reseda-odorata L.
Roślina roczna z rodziny rezedowatych. Kwiaty ma niepozorne,
wydzielające przyjemną woń. Budowa ich jest taka sama jak
u rezedy żółtej. Kwitnienie jej trwa od czerwca do późnej
jesieni. Owoc w czasie dojrzewania zwisa, toteż nasiona
należy zbierać przed zupełnym ich dojrzeniem, aby się nie
wysypały z otwartych na szczycie torebek. Rezeda pachnąca
należy do roślin wybitnie miododajnych. a obfitością wydzielanego
nektaru niemal dorównuje facclii. Miód z niej zalicza się
do najlepszych dlatego też warto uprawiać rezedę jako roślinę
pasieczną. Rezeda dostarcza również dużo pyłku z którego
pszczoły formują ceglastopomarańczowe obnóża. Roślina ta
udaje się najlepiej na glebach próchnicznych, zasobnych
w wapń i niezbyt suchych. Na jeden hektar wysiewa się 4
kg nasion.
Serdecznik
pospolity (Leonurus cardiaca L.)
Serdecznik jest byliną z rodziny wargowych wyrasta od 30
- 150 a nawet do 200 cm wysokości, w zależności od warunków
glebowych. Łodygi rozgałęzione, wzniesione, żebrowane, czterokanciaste,
owłosione. Serdecznik nic ma specjalnych wymagań, glebowych,
rośnie na rumowiskach, śmietniskach, pod płotami i na przydrożaeh.
Kwitnie od czerwca do września i zaliczany jcsl do roślin
wybitnie miododajnych. Nektaruje nawet w czasie posuchy.
Miód z serdecznika jest jasnożółty, o swoistym zapachu i
łagodnym smaku.
Roślinę tę stosowano w lecznictwie ludowym już w XV w, do
praktyki medycyny naukowej została wprowadzona w 1932r.
Ziele serdecznika (zebrane w okresie kwitnienia wierzchołkowe
części łodyg J z kwiatami i liśćmi). Zaleca się pić w postaci
naparu, nalewki lub wyciągu, przy schorzeniach sercowo -
nadciśnieniowych i nadmiernej pobudliwości. Serdecznik rozmnaża
się przez wysiew nasion przed zimą lub na wiosnę. W terminie
przedzimowym siejemy na głębokość 1- 1.5cm., na wiosnę 2
- 3cm. Pielęgnowanie polega na wielokrotnym spulchnianiu
gleby, usuwaniu chwastów z kępek roślin i dokarmianiu azotem
i fosforanem (po 45 kg na l ha).
Szczeć draparska
(Dipsacus fullonum)
Jest to roślina dwuletnia z rodziny szczeciowatych, pochodząca
z obszaru śródziemnomorskiego. W pierwszym roku roślina
wytwarza silnie rozwiniętą rozetę liści odziomkowych są
one krótkoogonkowe, podłużnie jajowate i tępo ząbkowane.
W drugim roku roślina wydaje pojedynczą, sztywną, kanciastą
łodygę, w górze gałęzistą. Łodyga pokryta rzadko rozmieszczonymi
kolcami dorasta do 2m wysokości. Liście łodygowe są siedzące,
u nasady parami zrosłe, co tworzy zbiorniki obejmujące łodygę,
napełnione deszczówką. Łodyga główna i boczne rozgałęzienia
są zakończone główkowatymi kwiatami, kształtu podłużnie
jajowatego. Lejkowate korony kwiatów są białe lub biadoliła.
W okresie kwitnienia, które rozpoczyna się w pierwszych
dniach lipca i trwa około trzech tygodni. Szczać draparska
odznacza się dużą miododajnością. Na kwiatach znajduje się
po kilka ps/czół obierających nektar i pyłek. Dlatego leż
roślinę tę warto uprawiać w naszych pasiekach, dla zwiększenia
pożytku dla pszczół.
Wiesiołek
dwuletni (Oenothera biennis)
Wiesiołek jest rośliną dwuletnią nic wymagającą specjalnej
uprawy. Rośnie na lekkich glebach i piaskach. Jego duże
jaskrawo żółte kwiaty rozwijają się na krótko przed Zachodem
słońca, a jeżeli nie zostaną zapylone w nocy, pozostają
otwarte przez pewna część dnia. Rurka kwiatowa wiesiołka.
długości około 5 cm. często wypełni się całkowicie nektarem
i wtedy wieczorem, aż do zmierzchu, a następnie rano do
godziny 9-10 można na kwiatach wiesiołka spotkać dużo pszczół.
Wierzbówka kiprzyca (Chamaenerion
angustifolium)
Jest to bylina z rodziny wiesiołkowatych,
o kłączach rozgałęzionych płożących się daleko rozrastających
pod ziemią. Łodyga wyrasta do 50 - I20cm wysokości. Liście
lancetowate, długości do 15 cm (podobne do liści wierzby
wiciowej), ułożone na łodydze skrętolegle i dość gęsto.
Kwitnie w lipcu i sierpniu. Kwiaty duże, o średnicy dochodzące
do 2cm. karminowe,lekko grzbieciste. zebrane w stożkowate
grona na szczycie pędów. Korona cztero płatkowa zalążnia
dolna. Wierzbówka rośnie w dużych skupieniach na polach,
porębach, żwirowiskach i pogorzeliskach leśnych. Rozmnaża
się najłatwiej z kłączy. Z samosiewu rozmnaża się tylko
wtedy gdy nasiona padną na czystą ziemie, gdzie młodych
drobnych roślin nic zagłuszą chwasty. Miododajność wierzbówki
jest bardzo wysoka, jeden kwiat wydziela średnio 12 - l
5 mg nektaru zawierającego 50% cukrów. Wydajność miodowa
7 l ha ocenia się na 600 kg. Poza nektarem z wierzbówki
pszczoły zbierają również pyłek.
|
