Odpowiedzialność materialna właścicieli pszczół z tytułu pożądlenia
Procesy sądowe z powodu pożądlenia ludzi przez pszczoły są dość częste. Nierzadko pożądlenie jest przyczyną śmierci (nieraz umierało w Polsce rocznie na skutek pożądlenia od kilku do kilkunastu osób) wskutek uczulenia na jad pszczeli lub ciężkiego kalectwa (np. utrata oka), albo też choroby. Z tej samej przyczyny chorują i padają także zwierzęta domowe. W procesach sądowych poszkodowani opierają swoje roszczenia przeważnie na art. 415 i art. 431 kodeksu cywilnego. Art. 415 kc normuje odpowiedzialność wynikającą z winy sprawcy szkody: "Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia".
Wina sprawcy szkody - w tym przypadku pszczelarza - może polegać na zawinionym działaniu lub zaniechaniu działania. Można tu zaliczyć np. złą lokalizację pasieki, przeprowadzenie miodobrania bez uprzedzenia sąsiadów pasących w pobliżu krowy, umyślne czy nieumyślne podrażnienie pszczół, które wskutek tego atakują ludzi lub zwierzęta, nieprzestrzeganie zasad higieny i bezpieczeństwa pracy przy obsłudze pasieki, dopuszczenie do pomocy w pasiece osób "przypadkowych", nie zabezpieczonych siatką ochronną itp. Oczywiście, pokrzywdzony musi udowodnić w sądzie wszelkie przesłanki odpowiedzialności, w tym również winę pszczelarza.

Niektóre sądy zasądzają odszkodowanie z powództwa o pożąd-lenie na podstawie art. 431 kc, który brzmi:
§ 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody, niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.
§ 2. Chociażby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Pszczoła miodna (Apis mellifera L.) - w systematyce zaliczana do typu stawonogów, gromady owadów, rzędu błonkoskrzydłych - jest utrzymywana przez człowieka i w świetle prawa należy ją traktować jako zwierzę hodowlane. Ma więc tu zastosowanie art. 431 kc, odnoszący się tylko do zwierząt hodowlanych. Jeśli jednak pozwany pszczelarz udowodni brak winy własnej i osób, za które ponosi odpowiedzialność, to może on uchylić się od odpowiedzialności za szkodę.
Pszczelarze często pytają o wysokość odszkodowania w wypadku użądleń. Sposób naprawienia szkody i wysokość odszkodowania normują następujące artykuły kodeksu cywilnego:
Art. 444 § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.
Art. 445 § 1. W przypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Art. 446 § 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.
§ 2. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty, obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej
samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
§ 3. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
W celu zapobieżenia przykrym i kosztownym procesom sądowym, jak również zaznajomienia pszczelarzy z podstawowymi zasadami prawa wiążącego się z odpowiedzialnością za pożądlenie, przedstawiłem tu kilka ciekawszych procesów sądowych, które dotyczą wprawdzie konkretnych spraw i nie wiążą innych sądów, obrazują jednakże pracę sądów i procedurę sądową.