Roszczenia o odszkodowanie
Zaspokojenie roszczenia poszkodowanego
pszczelarza może nastąpić w wyniku ugody (powinno się dążyć
do pojednawczego załatwienia zatargów). Jeżeli jednakże
nie dojdzie do ugody, pozostaje tylko droga procesu sądowego.
Pokrzywdzony pszczelarz wnosi pozew do sądu wojewódzkiego,
jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza 500000 zł, a
pozwanym jest jednostka gospodarki uspołecznionej. Pozostałe
sprawy należą do właściwości sądu rejonowego (art. 17 kodeksu
postępowania cywilnego). Powództwo wytacza się przed sądem
pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany mieszka (art.
27 § i kpo).
Sądy przyznają odszkodowanie pokrzywdzonym z powodu zatrucia
pszczół, jeżeli zostanie udowodniony fakt zaistnienia szkody,
sprawca szkody oraz związek przyczynowy między działaniem
sprawcy (opryskiwaniem czy opylaniem roślin) a szkodą. Powyższe
okoliczności można wykazać następującymi dowodami
1) dokumentami (protokoły komisyjnego badania zatrucia pszczół,
orzeczenia laboratoryjne i toksykologiczne w wyniku analizy
próbek padłych pszczół, roślin i gleby),
2) świadkami, którzy mogą służyć informacjami w danej sprawie,
3) biegłymi,
4) przesłuchaniem stron.
Największą moc dowodową mają dokumenty i dowody rzeczowe
(protokoły, orzeczenia zakładów naukowych, wyniki analiz,
próbek itp.). Dlatego w razie stwierdzenia zatrucia pszczół
bardzo ważne jest szybkie powołanie komisji w celu ustalenia
przyczyny i sprawcy zatrucia oraz wysokości szkody. Komisja
protokolarnie (najlepiej według wzoru opracowanego przez
Polski Związek Pszczelarski, zaakceptowanego przez ministerstwo
rolnictwa) ustala dane istotne dla udokumentowania szkody.
Ustalenie w urzędowym protokole faktu powstania szkody,
jej wysokości, wykazania związku przyczynowego między zastosowanym
zabiegiem a szkodą w pasiece, stanu pasieki, danych o sprawcy
zatrucia, zabezpieczenie dowodów z próbek martwych pszczół
roślin i gleby z pola, na którym stosowano środki chemiczne,
a następnie laboratoryjna analiza tychże próbek ułatwiają
postępowanie sądowe i dochodzenie słusznych roszczeń pszczelarzy.
Błędne jest jednak przekonanie pszczelarzy i sprawców szkody,
że fakt niepowołania komisji i niesporządzenia protokołu
uniemożliwia dochodzenie roszczenia. W razie braku tych
dokumentów można udowodnić zasadność roszczenia przed sądem
wszelkimi innymi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie
postępowania cywilnego. Przepisy kodeksu cywilnego regulują
odpowiedzialność sprawcy szkody najczęściej na zasadzie
winy (np. przy zatruciu - niezachowania przewidzianych przepisami
środków ostrożności, okresu prewencji, niezawiadomienia
pszczelarzy o planowanych zabiegach chemicznych, dokonywania
tychże w niewłaściwym czasie, niewłaściwym środkiem na rośliny
kwitnące itp.).
Oto najważniejsze przepisy kodeksu cywilnego w tym przedmiocie:
Art. 415. Kto z. winy swej wyrządził drugiemu szkodę,, obowiązany
jest do jej naprawienia.
Art. 416. Osoba prawna obowiązana jest do naprawienia szkody
wyrządzonej z winy jej organów.
Art. 417 § 1. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę
wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu
powierzonej czynności.
Art. 361 § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność
tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania,
z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach w braku odmiennego przepisu
ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje
straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które
mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Art. 362. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania
lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega
odpowiedniemu zmniejszeniu, stosownie do okoliczności, a
zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
Art. 429. Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten
jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy
wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi
winy w wyborze, albo że wykonanie czynności powierzył osobie,
przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności
zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.
Art. 430. Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności
osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego
kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek,
ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy osoby
przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.
Art. 441 § 1. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność
za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność
jest solidarna.
§ 2. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania
kilku osób, ten kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych
zwrotu odpowiedniej części, zależnie od okoliczności, a
zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła
się do powstania szkody.
§ 3. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny,
mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli
szkoda powstała z winy sprawcy.
Art. 442 § 1. Roszczenie o naprawianie szkody wyrządzonej
czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech
od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie
i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym
wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat 10 od dnia,
w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Należy podkreślić, że od dnia 1 stycznia 1975 r., tj. z
chwilą wejścia w życie kodeksu pracy, odpowiedzialność pracowników
za szkody wyrządzone osobom trzecim przy wykonywaniu obowiązków
pracowniczych została całkowicie wyłączona. Odpowiedzialność
za te szkody ponosi z mocy art. 120 § 1 kodeksu pracy wyłącznie
zakład pracy i tylko on jest zobowiązany do wyrównania poniesionego
przez osoby trzecie uszczerbku majątkowego. Zatem powództwo
cywilne w razie zatrucia pszczół należy wytoczyć przeciwko
zakładowi pracy, który dokonał oprysku.
Art. 120 § 1. W razie wyrządzenia przez pracownika przy
wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody
osobie trzeciej zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie
zakład pracy.
§ 2. Wobec zakładu pracy, który naprawił szkodę wyrządzoną
osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą
w przepisach niniejszego rozdziału.
Zakład pracy przeto w razie pokrycia szkody ma roszczenia
regresowe do pracownika, który ponosi winę za powstałą szkodę,
na zasadach określonych w kodeksie.
|