Przepisy prawa karnego i kodeksu wykroczeń służące ochronie gospodarki pasiecznej.
Często, niestety, zdarzają się przypadki kradzieży pni pszczelich, plastrów z miodem, samych pszczół z uli, matek pszczelich, kradzieży z włamaniem do pracowni czy do magazynów pasiecznych, uszkodzenia lub zniszczenia nieraz całych pasiek. Sprawa ta normowana jest w przepisach kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń. Art. 203 kodeksu karnego (ustawa z dnia 19 IV 1969 r. Dz. U. Nr 13 póz. 94) brzmi:

§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudze mienie ruchome, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 3. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Według kodeksu wykroczeń (ustawa z dnia 20 V 1971 r. Dz. U. Nr 12 póz. 114 z późniejszymi zmianami) kradzież mienia o wartości poniżej 5000 zł jest wykroczeniem. Art. 119 kodeksu wykroczeń brzmi:
§ 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie mienie społeczne, jeżeli wartość mienia nie przekracza 5000 zł, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Tej samej karze podlega ten, kto kradnie lub przywłaszcza sobie inne mienie niż społeczne, jeżeli wartość mienia nie przekracza 5000 zł.
Kradzieże z pracowni, magazynów i pawilonów pasiecznych połączone z włamaniem są karane w myśl art. 208 kk, który brzmi: "Kto kradnie w sposób szczególnie zuchwały lub z włamaniem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10".
Do istoty kradzieży z włamaniem należy wtargnięcie sprawcy do zamkniętego pomieszczenia przez usunięcie przy użyciu siły fizycznej przeszkody zamykającej do niego dostęp. Przy czym wartość skradzionego mienia nie ma znaczenia dla kwalifikacji prawnej czynu. Gdyby nawet szkoda wyrządzona kradzieżą z włamaniem nie przekraczała kwoty 5000 zł, czyn taki jest przestępstwem z art. 208 kk.
Sąd Najwyższy na posiedzeniu Izby Karnej w pełnym składzie w dniu 23 VI 1980 r. (VII KZP 48/78) po rozpoznaniu wniosku ministra sprawiedliwości o ustalenie wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie odpowiedzialności karnej za przestępstwa określone w art 208 kk, "zważywszy, że w orzecznictwie sądowym występują rozbieżności w zakresie wykładni pojęć kradzieży szczególnie zuchwałej i z włamaniem", uchwalił:
"Kradzież z włamaniem zachodzi wtedy, gdy jej sprawca zabiera mienie w celu przywłaszczenia w następstwie usunięcia przeszkody materialnej będącej częścią konstrukcji pomieszczenia zamkniętego lub specjalnym zamknięciem tego pomieszczenia utrudniającym dostęp do wnętrza (specjalną przeszkodą utrudniającą dostęp do wnętrza pomieszczenia są np. kłódki, plomby)".
Z istoty włamania wynika, że jego obiektem może być tylko pomieszczenie zamknięte. Kradzieżą zwykłą, a nie kradzieżą z włamaniem jest zabór mienia np. przez wejście do obiektów pszczelarskich przez nie zamknięte drzwi, przez nie zamknięty otwór okienny, przez drzwi zamknięte na zwykły haczyk, klamkę lub zewnętrzną zasuwkę. Natomiast wszelki zabór mienia pszczelarskiego z pracowni, magazynu, pawilonu i z uli zamkniętych na kłódki jest kwalifikowany jako kradzież z włamaniem i podlega bardzo surowej karze od roku do 10 lat pozbawienia wolności. Rozpatrując sprawę sąd orzeka obligatoryjnie karę grzywny od 20000 do 5 milionów zł.
Ostatnie zmiany przepisów prawa karnego w przedmiocie zaostrzenia represji karnej, zawarte w ustawie z dnia 10 V 1985 r. (Dz. U. Nr 23 póz. 100) przewidują w art. 3 podwyższenie grzywny (od 20000 do 5 milionów zł), tudzież w ustawie z dnia 10 V 1985 r. (Dz. U. Nr 23 póz. 101) w art. 1, że "Zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności nie stosuje się do sprawców przestępstw dokonanych z art. 208 kk - chyba że szkoda wyrządzona przestępstwem została naprawiona w całości, a wyjątkowy, szczególnie uzasadniony wypadek przemawia za warunkowym zawieszeniem wykonania kary".
W myśl art. 3 § 1 tejże ustawy obligatoryjna kara grzywny nie może być niższa od wartości mienia zagarniętego przez sprawcę. Zatem każda kradzież z włamaniem powinna być karana bezwzględną karą pozbawienia wolności od 1 roku do lat 10 i obligatoryjną karą grzywny nie niższej niż wartość mienia zagarniętego.
Niezależnie od kary, którą poniesie sprawca kradzieży, jest on obowiązany do odszkodowania w myśl art. 415 kc: "Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia". Powództwo cywilne może być wniesione równocześnie z postępowaniem karnym (postępowanie adhezyjne) lub w odrębnym procesie cywilnym o odszkodowanie.
Częste są również przypadki umyślnego uszkodzenia mienia pszczelarza, np.: złośliwe zniszczenie cudzego ula, zamknięcie czy zalepienie gliną wylotu i wskutek tego zaduszenie pszczół, podpalenie pni pszczelich itp. Celowe przeto wydaje się zacytowanie art. 212 kk, zgodnie z którym tego rodzaju czyny podlegają karze, i to surowej:
§ 1. Kto mienie społeczne albo cudze mienie niszczy, uszkadza albo czyni niezdatnym do użytku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony przez podpalenie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli czyn nie dotyczy mienia społecznego, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Najwięcej kradzieży w pasiekach dokonują nieletni. Pobudką do ich czynów jest często łakomstwo, zaniedbania wychowawcze, zły przykład w domu, brak pogadanek w szkołach na temat ogromnego znaczenia pszczół dla gospodarki narodowej, również brak dostatecznych hamulców psychicznych.
Niedawno weszła w życie ustawa z dnia 26 X 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35 póz. 228). "Nieletni, którzy w chwili popełnienia czynu karalnego nie mieli lat 17, odpowiadają przed sądem rodzinnym". Art. 2 cytowanej ustawy przewiduje stosowanie środków wychowawczych wobec tych nieletnich, którzy wykazują przejawy demoralizacji albo dopuszczą się czynu karalnego. Środki wychowawcze stosowane przez sąd rodzinny są następujące: upomnienie, zobowiązanie do określonego postępowania, nadzór odpowiedzialny rodziców i opiekuna, nadzór .kuratora oraz środek poprawczy - umieszczenie w zakładzie poprawczym, a poza tym inne środki przewidziane w cytowanej ustawie.
Nowością w tej ustawie jest możliwość zobowiązania rodziców do naprawienia w całości lub części szkody wyrządzonej przez nieletniego. Jest o tym mowa w art. 7 § 1 pkt. 2:
Sąd rodzinny może zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego.
Art. 8 § 1 brzmi:
W wypadku, gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od obowiązków nałożonych na nich przez sąd rodzinny (np. rodzice nie naprawią szkody, do czego byli zobowiązani przez sąd), sąd może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 500 do 5000 zł.
W myśl art. 426 kc ,,Małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę". Powództwo cywilne można wytoczyć przeciwko jego rodzicom. Traktuje o tym
art. 427 kc:
Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru.
O kradzieży w pasiece należy więc przede wszystkim zgłosić
milicji obywatelskiej lub sądowi rodzinnemu, bowiem w myśl art. ^ cytowanej ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich "Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego ma obowiązek społeczny zawiadomić o tym sąd rodzinny lub milicję obywatelską". Gdyby kradzieży w pasiece dopuścili się dorośli, to o takim czynie należy zgłosić milicji obywatelskiej lub prokuraturze rejonowej, a jeśli dojdzie do rozprawy sądowej, pokrzywdzony może w postępowaniu karnym wnieść powództwo cywilne o odszkodowanie (postępowanie adhezyjne). Można również odrębnym procesem sądowym dochodzić roszczeń o odszkodowanie.